Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương Nguyễn Thanh Nghị: Bảo đảm vững chắc an ninh năng ...

Đồng chí Nguyễn Thanh Nghị, Ủy viên Trung ương Đảng, Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương trình bày chuyên đề 4

Tại Hội nghị, đồng chí Nguyễn Thanh Nghị, Ủy viên Trung ương Đảng, Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương trình bày chuyên đề 4: "Nội dung trọng tâm, cốt lõi của Nghị quyết số 70-NQ/TW, ngày 20/8/2025 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045".

Về sự cần thiết của Nghị quyết số 70-NQ/TW, đồng chí Nguyễn Thanh Nghị cho biết: sau 5 năm thực hiện Nghị quyết số 55-NQ/TW, ngày 11/02/2020 của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, ngành năng lượng đã duy trì tăng trưởng ổn định, cơ bản bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao cho phát triển nhanh và bền vững, bảo đảm quốc phòng, an ninh đất nước và nâng cao đời sống người dân. Ngành năng lượng phát triển hài hòa giữa các phân ngành với hạ tầng ngày càng hiện đại, đồng bộ và tiệm cận trình độ khu vực. Thị trường năng lượng vận hành theo hướng cạnh tranh, minh bạch, hiệu quả, phù hợp với thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; năng lượng tái tạo phát triển mạnh. Ngành điện, than, dầu khí chuyển dần sang cơ chế thị trường; giá xăng dầu điều hành linh hoạt, phù hợp diễn biến thị trường. Công nghiệp khai thác dầu khí, lọc hóa dầu tiếp tục phát triển.

Tuy vậy, ngành năng lượng vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế. Báo cáo đến hết năm 2024 cho thấy, với kịch bản phát triển như những năm qua, trong 11 chỉ tiêu của Nghị quyết số 55, đến năm 2030 chỉ có 3 chỉ tiêu có khả năng đạt, 6 chỉ tiêu khó đạt và 2 chỉ tiêu chưa đủ cơ sở đánh giá. Thể chế, chính sách, công tác quản lý phát triển ngành năng lượng còn bất cập, chưa thu hút hiệu quả các thành phần kinh tế tham gia phát triển năng lượng.

Thêm vào đó, nhiều vấn đề nảy sinh trong nước và thế giới liên quan đến năng lượng cần có sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng như: (i) Sự phát triển của khoa học, công nghệ và chuyển đổi số đã làm thay đổi mọi mặt đời sống xã hội; (ii) Cạnh tranh địa chính trị, xung đột vũ trang làm đứt gãy chuỗi cung ứng, gây rủi ro cho thị trường năng lượng toàn cầu; (iii) Sự phát triển mạnh mẽ của năng lượng tái tạo, năng lượng mới, năng lượng sạch; (iv) Việc thực hiện cam kết quốc tế giảm phát thải khí nhà kính; (v) Phát triển điện hạt nhân là yêu cầu cần thiết để bảo đảm nguồn điện nền sạch; (vi) Yêu cầu bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, nhất là có đủ điện phục vụ mục tiêu tăng trưởng hai con số trong Kỷ nguyên mới ngày càng trở nên quan trọng và cấp bách.

Đồng chí Nguyễn Thanh Nghị trình bày những tư duy mới của Nghị quyết 70-NQ/TW như: (1) Trong khi Nghị quyết số 55 có tinh thần chủ đạo là định hướng phát triển cho ngành năng lượng quốc gia, thì Nghị quyết số 70 đã đưa ra yêu cầu về bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng cho sự phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới – một trong những trụ cột quan trọng trong an ninh phi truyền thống đang nổi lên. Xác định rõ an ninh năng lượng là một bộ phận quan trọng cho an ninh quốc gia, gắn trực tiếp với ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh và hội nhập quốc tế; (2) Nghị quyết số 70 thể hiện tư duy chiến lược khi chuyển từ quan niệm “bảo đảm cung ứng” sang “bảo đảm vững chắc và chủ động an ninh năng lượng” với tầm nhìn chiến lược, dài hạn, đa chiều; (3) Nghị quyết số 70 đề ra những mục tiêu cụ thể, điều chỉnh tăng, bảm sát yêu cầu thực tế với các giải pháp bảo đảm thực hiện đáp ứng yêu cầu, đúng tiến độ, nhấn mạnh rõ hơn mục tiêu chuyển đổi năng lượng đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước và cam kết quốc tế; (4) Nghị quyết số 70 tuân thủ nguyên tắc "phát triển năng lượng phải phù hợp với thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa": Phát triển thị trường năng lượng đồng bộ, cạnh tranh, minh bạch, xóa bỏ cơ chế bù chéo, điều chỉnh giá năng lượng theo thị trường có sự quản lý của Nhà nước. Khuyến khích mạnh mẽ các thành phần kinh tế, đặc biệt là khu vực tư nhân, tham gia toàn diện vào phát triển năng lượng; (5) Bảo đảm an ninh năng lượng theo phương thức: Đa dạng hóa nguồn, loại hình và công nghệ; ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo, năng lượng mới, điện hạt nhân hiện đại; bảo đảm dự trữ năng lượng quốc gia; khuyến khích nghiên cứu – phát triển và nội địa hóa công nghệ, thiết bị năng lượng, hình thành chuỗi giá trị trong nước; (6)Phát triển năng lượng trên nguyên tắc có sự gắn kết chặt chẽ giữa an ninh năng lượng với phát triển KTXH, bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường, gắn với thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, thực hiện an sinh xã hội; sử dụng tiết kiệm, hiệu quả năng lượng vừa là quyền lợi, vừa là trách nhiệm của toàn xã hội; gắn kết với khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số gắn với thực hiện các cam kết quốc tế; (7) Nghị quyết số 70 đã cập nhật, cụ thể hoá các quan điểm chỉ đạo của Đảng tại các Nghị quyết trụ cột về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, hoàn thiện thế chế, phát triển kinh tế tư nhân, hội nhập quốc tế liên quan đến bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương Nguyễn Thanh Nghị nhấn mạnh về 05 nhóm quan điểm chỉ đạo: (1) Nhóm quan điểm thứ nhất thể hiện quan điểm Đảng lãnh đạo và định hướng tổng thểđảm bảo an ninh năng lượng quốc gia: Đảng lãnh đạo toàn diện, Nhà nước kiến tạo thể chế - chính sách đột phá, kiểm soát hạ tầng chiến lược. Người dân, doanh nghiệp là trung tâm, chủ thể phát triểnnăng lượng quốc gia, trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, khu vực tư nhân là một trong những động lực quan trọng nhất. An ninh năng lượng quốc gia là nền tảng, tiền đề quan trọng cho phát triển đất nước, bộ phận quan trọng của an ninh quốc gia; phát triển năng lượng được ưu tiên cao nhất để đáp ứng yêu cầu tăng trưởng liên tục trên 10% và thực hiện hai mục tiêu 100 năm của đất nước. (2) Nhóm quan điểm thứ hai- Phát triển năng lượng phải phù hợp với với thể chế thị trường định hướng XHCN: Gắn phát triển năng lượng với thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, an sinh xã hội, bảo đảm quốc phòng – an ninh, bảo vệ môi trường, thực hiện cam kết quốc tế. Xây dựng thị trường năng lượng đồng bố, cạnh tranh, minh bạch, đa dạng hình thức sở hữu và phương thức kinh doanh. Giá năng lượng theo cơ chế thị trường, không bù chéo theo nhóm khách hàng. Khuyến khích mọi thành phần kinh tế, nhất là khu vực tư nhân, tham gia phát triển năng lượng, đảm bảo kinh tế tư nhân cạnh tranh bình đẳngtrong phát triển các dự án năng lượng. (3) Nhóm quan điểm thứ ba - Đa dạng hóa các loại hình năng lượng và tối ưu hóa cơ cấu hệ thống năng lượng quốc gia. (4) Nhóm quan điểm thứ tư - Thúc đẩy sử dụng tiết kiệm, hiệu quả và bền vững: Khuyến khích đầu tư, sử dụng năng lượng tiết kiệm, giảm phát thải, bảo vệ môi trường, vừa là quyền lợi, vừa là trách nhiệm của toàn xã hội. (5) Nhóm quan điểm thứ năm - Ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là phương thức đột phá bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng: Ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo để thúc đẩy phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng. Làm chủ công nghệ hiện đại, từng bước tự chủ công nghệ năng lượng nguyên tử. Phát triển năng lực nội địa hóa thiết bị, tự chủ sản xuất phần lớn các thiết bị, vừa phục vụ trong nước, vừa hướng tới xuất khẩu cả công nghệ và thiết bị.

Đồng chí Nguyễn Thanh Nghị trình bày 07 nhóm nhiệm vụ, giải pháp lớn của Nghị quyết 70-NQ/TW như: (1) Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước và sự tham gia của cả hệ thống chính trị và Nhân dân trong bảo đảm an ninh năng lượng; (2) Hoàn thiện thể chế, chính sách để trở thành lợi thế cạnh tranh, nền tảng vững chắc, động lực mạnh mẽ thúc đẩy phát triển năng lượng; (3) Phát triển nguồn cung và hạ tầng năng lượng, bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng, đáp ứng yêu cầu tăng trưởng; (4) Đẩy mạnh tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, thực hiện linh hoạt cam kết quốc tế về giảm phát thải; thiết lập các biện pháp quản trị và ứng phó với rủi ro; (5) Tập trung huy động mọi nguồn lực xã hội, khuyến khích mạnh mẽ khu vực tư nhân tham gia phát triển năng lượng; (6) Tạo đột phá trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực năng lượng; (7) Tăng cường hợp tác quốc tế, góp phần thúc đẩy phát triển nhanh, bền vững ngành năng lượng và bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Tổng Bí thư Tô Lâm có phát biểu chỉ đạo quan trọng tại Hội nghị.

Tại Hội nghị, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có bài phát biểu chỉ đạo quan trọng. Tổng Bí thư nhấn mạnh tầm quan trọng của việc triển khai các Nghị quyết 59-NQ/TW, 70-NQ/TW, 71-NQ/TW, 72-NQ/TW. Trong đó, về Nghị quyết 70-NQ/TW, Tổng Bí thư nêu rõ, mục tiêu cốt lõi là hệ thống năng lượng phải an toàn, ổn định, có dự phòng tin cậy; cung cấp đủ cho sản xuất và đời sống; chuyển dịch theo hướng xanh, phát thải thấp; vận hành thông minh trên nền tảng số và đảm bảo chi phí hợp lý, minh bạch. Từ nay đến 2030, chúng ta phấn đấu dự phòng công suất tối thiểu 15%, giảm tổn thất điện năng đáng kể; tăng tỷ trọng năng lượng sạch phù hợp quy hoạch; xây dựng các cơ chế thị trường điện cạnh tranh, minh bạch, có lộ trình vững chắc.

Tổng Bí thư nhấn mạnh về 10 nhóm giải pháp trọng điểm. Một là, cân bằng cung-cầu theo vùng, cập nhật quy hoạch đồng bộ nguồn-lưới, chốt danh mục dự án then chốt. Hai là, đầu tư mạnh mẽ truyền tải và lưu trữ-nhất là các tuyến 500kV, lưới thông minh, thí điểm hệ thống lưu trữ năng lượng tại các nút nghẽn. Ba là, huy động vốn đa dạng: đối tác công-tư, trái phiếu xanh, hợp đồng mua bán điện với phân bổ rủi ro hợp lý; áp dụng cơ chế thanh toán theo công suất khả dụng cho các nguồn linh hoạt. Bốn là, phát triển thị trường điện cạnh tranh theo lộ trình, chuẩn hóa cơ chế giá tham chiếu dài hạn, nâng cao minh bạch. Năm là, đa dạng hóa nhiên liệu và dự phòng LNG, đảm bảo năng lực kho, tuyến ống, hợp đồng dài hạn, dự phòng than/khí chiến lược. Sáu là, thúc đẩy hiệu quả năng lượng và quản lý nhu cầu, áp dụng giá theo thời gian sử dụng, yêu cầu tiết kiệm bắt buộc ở phụ tải lớn. Bảy là, phát triển năng lượng tái tạo theo "tư duy hệ thống": đấu thầu cạnh tranh, quy hoạch đồng bộ nguồn-lưới-lưu trữ, chia sẻ chi phí đấu nối công bằng. Tám là, bảo vệ nhóm dân cư dễ bị tổn thương và bảo đảm điện cho công nghiệp nền tảng thông qua các gói hỗ trợ mục tiêu, có thời hạn, minh bạch nguồn bù. Chín là, chuyển đổi số ngành điện: đo xa, dữ liệu thời gian thực, dự báo phụ tải bằng trí tuệ nhân tạo, bảo đảm an ninh mạng. Mười là, phát triển nhân lực và nội địa hóa: đào tạo kỹ sư hệ thống, công nghiệp phụ trợ.

Xác định đột phá trong chiến lược bảo đảm an ninh năng lượng, phát triển bền vững và hiện thực hóa cam kết Net Zero vào năm 2050. Chú trọng ba điểm: Cải cách thể chế; tạo thuận lợi thu hút nguồn lực xã hội, nhất là khu vực kinh tế tư nhân tham gia vào đầu tư năng lượng tái tạo, truyền tải, phân phối điện. Bảo đảm nguyên tắc phát triển năng lượng phải phù hợp với thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, gắn với thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, an sinh xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường phát triển.